काठमाडौं । सन् २०१३ फेब्रुअरीमा दक्षिण पूर्व लण्डनकी नौ वर्षीया बालिका एला रोबेर्टाको दमका कारण निधन भयो । उनको घर नजिकको साउथ सर्कुलर सडकमा हुने ट्राफिकका कारण वायु प्रदूषण, विशेषगरी हावामा गाडीको धुवाँको कारण हुने ‘नाइट्रोजन डाइअक्साइड’ को मात्रा निकै उच्च थियो ।
श्वासप्रश्वास रोगका विज्ञ डाक्टर स्टिफेन वायु प्रदूषणले गर्दा एला रोबेर्टाको मृत्यु भएको बताएका थिए । यसरी वायु प्रदूषणको कारण मृत्यु भएको हो भनेर लेखिने एला पहिलो व्यक्ति हुन् ।
डिसेम्बर २०२० मा उच्च अदालतले एलाको मृत्युको कारण वायु प्रदूषण भएको निर्णय गरेको थियो । निर्णयमा मुख्यतया तीन कुरा उल्लेख गरिएको थियो । एला बसेको ठाउँमा वायु प्रदूषण विशेषगरी धुवाँमा हुने ‘नाइट्रोजन डाइअक्साइड’ र ‘पी एम २.५’ मसिना धुलोका कणको मात्रा मापदण्डभन्दा धेरै थियो, जुन स्वास्थ्यका लागि एकदमै हानिकारक छ । वायु प्रदूषण र स्वास्थ्यमा यसको असरबारे जनचेतना निकै कम छ । बिरामीलाई यसबारे पर्याप्त जानकारी दिइँदैन ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार विश्वमा ९९ प्रतिशत मानिस प्रदूषित वायु भएको ठाउँमा बस्छन् । वायु प्रदूषणकै कारणले बर्सेनि ७० लाखको मृत्यु हुन्छ । नेपालमा बर्सेनि ४२ हजार १०० जनाको मृत्यु वायु प्रदूषणको कारण हुन्छ । काठमाडौंमा मात्र पाँच हजारभन्दा बढेको मृत्यु वायु प्रदूषणको कारण हुन्छ ।
