October 5, 2024 | शनिबार, अशोज १९, २०८१
सुचनाहरु
अदालतको आदेशलाई महानगरको निर्णय भनि जनता माझ भ्रम नछर्नु- बालेन सरकारले संविधान दिवशको अवसरमा नेसनल डे कन्सर्ट गर्ने प्रधानमन्त्रीलाई एमाले काठमाडौँद्वारा ध्यानाकर्षण माओवादी केन्द्र भद्रपुरमा हंशधर राजवंशीको नेतृत्वमा नयाँ कार्य समिति चयन सुनको मुल्य घट्यो , कतिमा हुदैछ कारोवार ? साफ यु–२०: भुटानलाई हराउँदै नेपाल फाइनलमा चरित्रहत्या गरेको भन्दै दुर्गा प्रसाईंविरुद्ध ज्वाला संग्रौलाले दिइन् साइबर व्युरोमा उजुरी आज श्रीकृष्ण जन्माष्टमी गुन्यु चोली जोगाउन थालिएको मेची–काली यात्रा समापन आजको मौसम : कोशीमा भारी वर्षाको सम्भावना विमानस्थलबाट इन्धन डिपो हटाउन सरकारी निकायबीच मिलेन तालमेल सुनकोसीमा खसेको गाडी निकालियो, अझै तीनजना नदीमै बेपत्ता भत्ता लिन राष्ट्रिय परिचय पत्र नचाहिने सर्वोच्च अदालतको आदेश कोरियामा मृत्यु भएकी इलामकी सोनुको शव नेपाल ल्याइयो नेपाली तीर्थयात्री बोकेको बस बिहारमा दुर्घटना सुनको मूल्य तोलामा १ हजार रुपैयाँ बढ्यो महोत्तरीको बर्दिवास र औरही सिमाना नजिक वडा अध्यक्ष मृत फेला देउवा निवास अगाडि फेला परेको शङ्कास्पद वस्तुभित्र माटो भेटियो झापाको गौरीगञ्जमा आगलागी, दुईवटा घर जलेर नष्ट त्रिशूली नदीमा खस्नबाट जोगियो बस, घाइते १५ जनामध्ये दुईको अवस्था गम्भीर

स्वप्नद्रष्टा इलोन मस्क र सपनाविहीन नेपालको राजनीति

  • साझा परिवेश
  • बिहिबार, चैत्र ९, २०७९ १३:२६
स्वप्नद्रष्टा इलोन मस्क र सपनाविहीन नेपालको राजनीति

 आज अलि फरक तरिकाबाट छलफल शुरू गरौं जस्तो लाग्यो । राजनीति बाहिरका सन्दर्भले पनि राजनीति र राजनीतिमा लाग्ने पात्र एवं प्रवृत्तिलाई केही सकारात्मक प्रभाव पार्ला कि भन्ने मनसायले फुर्सदलाई सदुपयोग गरी इलोन मस्कलाई थोरै अध्ययन गर्ने अवसर प्राप्त भयो ।

हुन त राजनीति सबै क्षेत्रको केन्द्रीय विधा हो, तर कहिलेकाहीँ गैरराजनीतिक क्षेत्रका व्यक्ति, संस्था वा व्यावसायिक कम्पनीका गतिविधि र प्रगतिबाट राजनीतिक संस्था र राजनीतिज्ञले शिक्षा लिँदा फरक पर्दैन । एउटा व्यक्ति वा केही व्यक्तिहरूको सामूहिक प्रयासबाट कसरी अपत्यारिला उपलब्धि प्राप्त हुन सक्छन्, समाज कसरी लाभान्वित हुन्छ र मानव सभ्यता कसरी समृद्ध हुन्छ भन्ने दृष्टान्त हाम्रै वरिपरि पाइन्छ । यसका होनहार दृष्टान्त हुन्, इलोन मस्क ।

विश्व विख्यात अमेरिकी रकेट कम्पनी स्पेस एक्स, टेस्ला मोटर्स र ट्विटरलगायतका विभिन्न कम्पनीका मालिक दक्षिण अफ्रिकाको प्रिटोरियामा जन्मेका संसारकै सबैभन्दा धनीमाध्ये एक इलोन मस्क सम्पूर्ण मानव जातिकै प्रेरणाका स्रोत हुन् । एक मेधावी, स्वप्नजीवि, आत्मविश्वासी र महात्त्वाकांक्षी अतुलनीय व्यक्तित्व, जसले आजसम्म कसैले नदेखेको सपना देखेका छन् ।

पृथ्वीबाट पेट्रोलियम पदार्थको प्रयोगलाई अन्त्य गरी सारा संसारलाई विद्युतीय बनाउने उनको ‘मिसन’ हो । उनले मंगल ग्रह र चन्द्रमामा मानव बस्तीको परिकल्पना गरेका छन् । र, यसलाई सार्थक बनाउन कृतसंकल्पित छन् । उनको दिनरात यसै ध्याउन्नमा बित्छ । यति गरेपछि मात्र आफ्नो जीवन सार्थक हुने उनको घोषणा छ । उनीसँग समय पनि छ । अहिले जम्मा ५२ वर्षका भए ।

उनको अर्को कम्पनीको नाम हो, न्यूरालिङ्क । मानव मष्तिष्कमा विशेष उपकरण जडान गरेर क्षमता अभिवृद्धि गर्ने परिकल्पना यसको हो । यसले सफलता हासिल गरेमा पक्षघात भएका मानिसहरू आफ्नो हातले भन्दा मष्तिष्कद्वारा छोटो समयमा स्मार्ट फोन चलाउन सक्ने हुन्छन् । साथै स्नायु प्रणालीका कारण हलचल गर्न नसक्ने मानिस पनि हिँडडुल गर्न सक्छन् ।

यस प्रविधिबाट अल्जाइमर्स र पार्किन्सस् जस्ता रोगहरू निदान हुने, आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सका माध्यमबाट मानिसलाई कम्प्युटरभन्दा चलाख बनाउने, मानिसका स्मृति र सपनाहरूलाई सेभ गरेर स्क्रिनमा हेर्न सकिने दावासहितको लक्ष्य इलोनको छ । यसलाई कतिपय आलोचकहरूले रुमानी सपना समेत भनेका छन्।

वास्तवमा कुनै पनि व्यक्तिको प्रगतिको कारण ऊ स्वयं हो । सफलता र असफलताको हकदार एवं जिम्मेवार स्वयं आफैं हो । कोही कसैले आएर कसैलाई बनाइदिने होइन । उसकै बुद्धिमता, सपना, योजना, अठोट र लगनबाट उन्नति हुने हो । व्यक्ति वा संस्था वा राष्ट्र पनि त्यस्तै हो । नेतृत्व, सहयोगी समूह र जनता मिलेर आफैं मिलेर देश बनाउने हो । अरूको थाप्लोमा अपजस थोपरेर कसैले पनि आफ्नो असफलता लुकाउन मिल्दैन । अरू मानिसले सहजै गर्न सक्ने काम हामी पनि गर्न सक्छौं ।

खाली हात अमेरिका छिरेका इलोन मस्क कठोर संघर्षको परिणामस्वरूप विश्वका सर्वोच्च धनी बने । करीब ३० वर्षको उपलब्धि हो यो । यो उपलब्धि अकल्पनीय हो र अनपेक्षित पनि । दिनरात मेहनत गर्नु, तत्कालीन असफलतामा हरेश नखानु र अझ बुद्धिमत्तापूर्वक मेहनत गर्नु उनको दुर्लभ विशेषता हो । उनको अभुतपूर्व सफलताको रहस्य नै सपना, योजना, मेहनत र लगन हो । आलोचकहरूको टिप्पणीलाई उनले कहिल्यै गम्भीरतापूर्वक लिएनन् । उद्यमी व्यवसायी मात्र होइन, अन्य क्षेत्रका व्यक्तिहरूका लागि पनि मस्क मार्गनिर्देशन हुन् ।

आज टेस्ला मोटर्सले संसारका अरू कम्पनीलाई पछि छाडेको छ भने ट्विटरले सामाजिक सञ्जालको नेतृत्व गरेको छ । अन्तरिक्ष यात्राका लागि अमेरिका र नासा स्पेस एक्समा निर्भर छन् ।

हामीले अर्थात् नेपालले त पछिल्लो राजनीतिक परिवर्तनको झण्डै ३५ वर्ष व्यतीत गरिसक्यौं । ३५ वर्षअघि हामी कहाँ थियौं र अहिले कहाँ छौं ? के टाट पल्टिने दिन गनेर बसेका हौं त ? सुधार र प्रगतिका लागि चिन्ता र प्रयास कति गर्‍यौं ? यसको जिम्मेवारी कसले लिने ? यसबीचमा उठेको राजस्व, वैदेशिक ऋण र अनुदान कति सदुपयोग गर्‍यौं ? जनताले हिसाब मागे के जवाफ दिन्छौं ?

अहिलेसम्म राजस्व कति उठ्यो ? राज्यको आम्दानी कति बढ्यो ? धान्ने केले हो ? कतै कहीँ गम्भीरता देखिँदैन । यो भन्दा चरम अराजकता के हुन सक्छ ? तसर्थ तत्काल राज्य सुध्रिनुपर्छ ।

हामी बेलाबेलामा चर्चा गर्छौं, नेपाल बन्दै बनेन । यस विषयमा घोत्लिएर कहिल्यै सोचेका छौं त हामीले ? किन बनेन ? कसले बनाउनुपर्थ्यो ? कोही परचक्री आएर बनाइदिने हो र ? हाम्रा छरछिमेक कसले बनाइदिएको हो ? चीन, भारत कसले बनाउँदैछ ? फलानोले गर्दा भएन भन्नू फगत बहानाबाजी र आफ्नो अयोग्यताको ढाकछोप मात्र हो । देश बनाउने हाम्रो कार्यसूची के–हो ? राजनीतिक प्रणाली माध्यम मात्र हो, यसमा दुईमत छैन ।

यो लोकतान्त्रिक हुनुपर्छ । यो पनि निर्विवाद छ । यसको स्थापना र पुनःस्थापनाबाहेक हामीले थप के के गर्‍यौं त ? कि प्रणाली मात्र पर्याप्त छ ? झण्डै तीन दर्जन वर्ष गुजार्दा पनि प्रणाली मात्रले देशको मुहार त फेरिएन, जनताका दुःख त हटेनन् ! संसारका धनी देशहरू जनता र नेता मिलेर मात्र बनेका हुन्, त्यो पनि वर्षौंको मेहनत, निस्वार्थ योगदान र दृढ अठोटले ।

महाथिर प्रधानमन्त्री हुँदा मलेसिया कहाँ थियो र आज कहाँ छ ? जनतालाई यस्ता अनगिन्ती प्रश्नहरूको जवाफ तुरुन्तै चाहिएको छ । के हामी जनतालाई चित्तबुझ्दो जवाफ दिन सक्छौं ? तत्कालीन मलाया र हालको मलेसिया सन् १९५७ मा बेलायती उपनिवेशबाट स्वतन्त्र भयो । झण्डै अढाइ दशक विभिन्न राजनीतिक उतारचढाव बेहोरेर बल्ल ०८० को दशकमा पुगेर विकासको मार्गमा प्रवेश गर्‍यो ।

मन्त्री, उपप्रधानमन्त्री हुँदै प्रधानमन्त्री बनेका डा. महाथिरले आफ्नो बाइस वर्षे कार्यकालमा मलेसियाको कायापलट गरे । टिम्बर, पाम आयल र परम्परागत कृषिले मात्र देशको अर्थतन्त्र उकास्न सम्भव थिएन । त्यसैले महाथिरले व्यापक औद्योगीकरणमार्फत देशको विकासलाई अघि बढाए । मलेसियामा बहुराष्ट्रिय कम्पनीहरू भित्र्याएर स्वदेशी र विदेशी नागरिकहरूका लागि रोजगारीका अवसर सिर्जना गरियो ।

आफ्ना जेहेन्दार विद्यार्थीहरूलाई उच्च शिक्षा अध्ययनका लागि विश्वका नामचलेका विश्वविद्यालयमा पठाइयो । त्यसबाट मलेसियामा दक्ष जनशक्तिको अभाव भएन । परम्परागत कृषि प्रणालीमा व्यापक सुधार गरियो । ससाना टुक्रे खेतीको सट्टा ठूल्ठूला कृषि फर्म चलाइयो । जसमा फलफूल र तरकारी खेती गरिन्छ । किसानहरू आफ्नो उत्पादन निर्यात गर्न स्वतन्त्र छन् ।

सरकारले सस्तो ब्याजमा ऋण उपलब्ध गराउँछ । पशुपालनबाट समेत ठूलो आम्दानी छ । केएल टावरलगायतका पर्यटकीय गन्तव्य तयार पारेर विदेशी पर्यटक आकर्षित गरियो । प्रशासनिक राजधानीका रूपमा पुत्रोजया नामक नयाँ शहर बसाइयो । भौतिक विकासलाई उच्च प्राथमिकता दिइयो।

हामी बर्सेनि कति विद्यार्थीहरूलाई अध्ययनका लागि छात्रवृत्ति दिएर विदेशस्थित उत्कृष्ट शिक्षण संस्थामा पठाउँछौं ? हाम्रा लागि आवश्यक दक्ष जनशक्ति आपूर्तिको स्रोत के हो ? नयाँ पुस्ताका लगभग ८० प्रतिशत नागरिक विद्यार्थी र मजदुरको रूपमा बर्सेनि विदेश पलायन हुनु साँच्चै दुर्भाग्यपूर्ण छ । नागरिकमाथि राज्यको संरक्षण र लगानी नभई देशप्रेमको भावना जागृत हुँदैन । देश प्रेमले ओतप्रोत नभई नागरिक आफ्नो देशका लागि संघर्ष र त्याग गर्न तयार हुँदैन । हामी राज्यको चरम उपेक्षापूर्ण व्यवहार झेलिरहेका छौं ।

अनि राज्यका लागि मरिहत्ते गरेर के गर्ने ? एकथरी सीमित मानिसहरू राज्यको साधन स्रोतमा ढलिमली गर्ने र बहुसंख्यक नेपालीले प्रताडना झेलिरहने ? आखिर यो कहिलेसम्म ? जबसम्म नागरिकको दैनिकी सुधार्नमा राज्य लागेको छ भन्ने सन्देश जाँदैन, तबसम्म कुनै पनि सरकारले नागरिक सहयोग प्राप्त गर्न सक्दैन । दक्षिण कोरियाका सैनिक शासक पार्कले सुशासनमार्फत देखाएको गुणात्मक सुधार र प्रगतिले मात्र उनलाई सफलता दिलाएको हो ।

नेपालको कुनै पनि क्षेत्रका अगुवाहरू देशलाई माथि उठाउने विषयमा गम्भीर छलफल गर्दैनन् । यो फगत भाषणको विषय मात्र भएको छ । आफ्नो निजी फाइदा र स्वार्थबाहेक उनको मानसपटलमा अरू केही छ जस्तो लाग्दैन । चुनावमार्फत देशको जिम्मेवारीमा पुगेका राजनीतिज्ञहरूसँग जनताले गर्ने अनगिन्ती प्रश्नको कुनै जवाफ छैन । भर्खरै सरकारले कार्यविधि बनाएर झण्डै साढे नौ अर्ब वितरण गर्ने निर्णय गरेको छ । शहीदजस्तो पवित्र र उच्च सम्मानसूचक पदवीलाई अवमूल्यन गरी हजारौं व्यक्तिलाई एकैसाथ शहीद घोषणा गरिएको छ ।

अयोग्य लडाकुको नाममा ठूलो रकम वितरण हुँदैछ । बोल्ने कोही छैन । के लोकतन्त्र सत्तामा पुगेका राजनीतिक दलले आ-आफ्ना व्यक्तिलाई शहीद घोषणा गर्न र रकम बाँड्नका लागि मात्र हो ? के लोकतन्त्र ल्याउन अरूको योगदान छैन ? अरू नागरिक भोकैनाङ्गै भएको राज्यले हेर्नु पर्दैन ? जनआन्दोलनमा अङ्गभङ्ग भएका नागरिक कहाँ छन् ? लोकतन्त्रका लागि जिन्दगीभर लडेका व्यक्ति कसरी बाँचेका छन्, राजनीतिक दलहरूलाई थाहा छ ?

अहिलेसम्म राजस्व कति उठ्यो ? राज्यको आम्दानी कति बढ्यो ? धान्ने केले हो ? कतै कहीँ गम्भीरता देखिँदैन । यो भन्दा चरम अराजकता के हुन सक्छ ? तसर्थ तत्काल राज्य सुध्रिनुपर्छ । राज्य सुध्रिनु भनेको सरकार सही बाटोमा हिँड्न थाल्नु हो । सही बाटोमा हिँड्न जनताको भावनाअनुसार चल्नुपर्छ । यसका लागि आत्मज्ञान चाहिन्छ । नत्र धनी देशबाट सिक्नुपर्छ । कसरी उन्नति गर्ने भन्ने कुरा इलोन मस्कबाट सिक्दा पनि फरक पर्दैन । सिकौं र नयाँ शिराबाट काम थालौं । अहिलेलाई यत्ति, बाँकी भविष्यले देखाउने छ ।

  • साझा परिवेश
  • बिहिबार, चैत्र ९, २०७९ १३:२६

प्रतिक्रिया

तपाइको प्रतिक्रिया दिनुहोस्